Omdat ik zo’n ouderwets jarenzeventig gevoel krijg van: met z’n allen ergens in geloven en ervoor gáán. Kom daar maar eens om in 2013! Bij Creatief Beheer is dat gevoel er. Vind ik. Hierbij een eerste impressie van mijn gesnuffel aan CB. Dat was tijdens de vrijwilligersdag NL-Doet, op een ijselijke tuindag, toen iedereen vooral héél erg naar de lente verlangde.

IMPRESSIES VAN EEN KOUDE NL-DOET DAG BIJ CREATIEF BEHEER

Vrijdag 15 maart, ca. 10.30, Carnisse. Sneeuw! Min of meer verstopt achter een metrobaan, waarvan de metro, heel stedelijk, regelmatig langs zoeft. Als je het niet weet, rij je er zo langs… Op een tennisbaan die voor een deel niet meer in gebruik is. Mooie rode gravelpaadjes als eerbetoon aan de voormalig functie. In het midden de dome, een kas waarin zaaigoed kan gedijen. Een groepje leerlingen van het Grafisch Lyceum (vmbo) werkt deze dag ‘voor punten voor mijn stage, mevrouw’. Blijkt om de verplichte maatschappelijke stage te gaan van 15 uur op een heel schooljaar. Ik zal dit nog vaker tegenkomen op de andere tuinen. Een leraar legt uit dat het vrij makkelijk te organiseren is om die stage voor een NL-Doet dag te gebruiken.

Het zijn voornamelijk jongens van rond de 13, 14, 15 jaar die hier stoer in de sneeuw aan dorre stengels staan te rukken. Tuinman Elwin legt uit dat de hele strook tussen pad en vijver kaal moet. “Gewoon, eruit trekken en laten liggen, wordt vanzelf weer compost.” Een jongen zwaait vervaarlijk met een lange kniptang, het ziet eruit of hij die nog nooit heeft vastgehouden. Zijn leraar maant hem die aan de kant te leggen, “want daar heb je toch niks aan.” Het is het echte handwerk, stengels eruit trekken. Leuk? Mmja, eh… de ene zegt dat ie liever gaat vakkenvullen bij AH om zo wat te verdienen. De andere jongen raakt verward met een vuurdoorn waar nog gemene stekels aanzitten, zoals Elwin al had gewaarschuwd, en roept gierend uit dat zijn ballen er bijna afvallen…

Kevin, 13 jaar, 2^e klas GLR, een lange jongen met een wollen  muts op: “Het is best leuk eigenlijk. Alleen is het veel te kouououd…” bibbert hij. En dat is ontegenzeglijk waar!

Verderop, in de dome, blijken ook een paar meisjes aan het werk, ze zijn wat spraakzamer dan hun mannelijke schoolgenoten. “Kijk”, zegt een meisje, “een lavendel. Die had mijn moeder vroeger ook in de tuin. Ze buigt zich liefdevol naar het plantje om er even aan te ruiken.” Volgens mij is het rozemarijn, maar ik haal die twee nogal eens door elkaar. Zo heb ik ooit lavendel in m’n stoofpot gestopt, met geen verkeerd resultaat, eigenlijk.

Een jongen zegt dat hij liever vrijwilligerswerk doet voor ‘een goed doel’, zoals de kankerbestrijding of aids. Ze hebben geen duidelijk idee wat CB is en doet. Staan wat onwennig en schutterig met gereedschappen in hun handen waarvan ze het bestaan duidelijk niet vermoed hadden. Ze balen dat ze ook op zaterdag moeten komen, anders maken ze niet genoeg uren voor die maatschappelijke stage en krijgen ze onvoldoende punten. “Op záterdag! Dan wil ik uitslapen!”

Ca.11.15 De Arend. Als je het niet weet, kom je er nooit: buurthuis De Arend. Of nou ja, buurthuis… daar is helaas de financiële stekker uitgetrokken. Er komt witte rook uit de schoorsteen, het gebouw moet kennelijk af en toe verwarmd blijven, maar het is een zwart scenario dat zich hier afspeelt.

Tuinvrouw Marianne vertelt hoe ze in de zomer de kinderen dan maar opvangt in haar kleine kas, als het regent. Ze heeft kleurpotloden aangeschaft om ze bezig te houden. “Er zijn hier dan heel veel kinderen, maar die mochten nooit naar binnen bij het buurthuis. Want daar zaten ouderen de hele dag te kaarten. Tja, niet echt economisch natuurlijk.” En evenmin handig, want het gevolg is nu dat het hele buurthuis dicht is. Het altijd weerkerende verhaal van insluiting en uitsluiting in een trieste notendop middenin de Afrikaanderwijk. Anyway. Marianne toont met een weids armgebaar hoe het hier in de zomer eruit moet zien. Inmiddels zijn hier leerlingen – uitsluitend jongens - van het Noordrandcollege voor die ochtend net klaar met hun klussen. Ze hebben zich enthousiast gestort op het weghalen van de undertow, zodat er straks weer nieuw goed de kop op kan steken. Al het ‘afval’ is in grote plastic zakken gestopt die nu aan de straatkant staan. Marianne is ongerust: een aantrekkelijk bergje om lekker in de fik te steken. Ze probeert de Roteb te bellen. Kunnen de mannen in de wijk dit alsjeblieft vandaag nog even weghalen?

We gaan op weg naar de Regenboog, een andere plek van CB in de Oleanderbuurt, vijf minuten lopen. Daar kunnen we droog zitten en heeft tuinman annex ‘conciërge’ Harmen een lekkere dikke champignonsoep gemaakt. In een ommezien zijn de broodjes verdwenen en is alle kaas op. Harmen haalt nog gauw even kip en koe broodbeleg, want de ham wordt door velen met een keurend oog meteen als haram in gedachten terzijde gelegd. “Ja, je kan wel overál aan moeten denken”, verontschuldigt Marianne zich, “en daar had ik nou net effe niet aan gedacht.” Ze is overigens de enige die ik vandaag tegenkom met een NL-Doet button op van het Oranjefonds, net als haar stagiaire.

De 14-jarige Shasho met zijn zwaaiende dreadlocks, 2^e klas Noordrandcollege is als een van de weinigen met de fiets gekomen. Hij vindt van de vrijwilligersdag: “We zijn allemaal mensen, en mensen moeten elkaar helpen, ja zo is het toch? Als ik thuis kom ruim ik begin van de avond ook het plein op, bij ons voor de deur. En op school help ik vaak met opruimen. De koelkast ofzo…” Is dit een praatje voor de bühne? De andere jongens bevestigen dat Shasho altijd klaar staat om te helpen. “Hij helpt ook bij de Roteb mevrouw, als het zomercarnaval is, alles weer opruimen!” Geef mij zo’n zoon… het is een fris geluid. Zijn schoolgenoot Ayoub, ook 14, zegt: “Als we dit niet deden zaten we nou niet zo gezellig bij elkaar.” En zo is het maar net.

Ik vraag waarom er geen meisjes zijn. Die blijken ‘meisjestaken’ gekregen te hebben. “Bejaarden helpen enzo”.

Het valt me op dat de leerlingen allemaal komen van scholen uit Noord. Blijdorp, Schiebroek, het westen. Waar zijn de scholieren van Zuid, hier op Zuid?

Op naar de Afrikaandertuin, naar tuinman Frank Boerboom, ouwe rot in het opbouwvak. Ook hier leerlingen van het GLR. Een meisje staat met een boormachine in haar handen om een kozijn vast te maken, onder toeziend oog van tuinman Unger. Ik vraag haar of ze weleens eerder een boormachine heeft vastgehouden. Niet dus. Het is haar niet aan te zien. Volleerd draait ze er een schroef in, en ook meteen weer uit, als Unger ziet dat het hout gaat splijten. Ze vindt het leuk!

Frank, een stukje verderop: “Kijk, dit is dus een schoffel.” Het komt hem op een ietwat meewarige blik te staan van de jongen die even zijn oordopje uit zijn oor haalt om z’n muziek te onderbreken en te horen wat Frank zegt. Die weet heus wel wat schoffelen is, en gaat er flink tegenaan. Frank prijst hem als stoere bikkel. Er is ook een ietwat wijsneuzerig jongetje met een beginnend dons op zijn bovenlip die het wel prima vindt, dit vrijwilligerswerk, al staat hij zelf net even toe te kijken hoe zijn medeleerlingen dat werk verrichten.

13.15 De Punt. Ha! Hier zijn eindelijk ook volwassenen. Het zijn buurtbewoners, ambtenaren uit de torens van het nabijgelegen Marconiplein, en mensen die via de reclassering hun taakstraf hier vervullen.

Hier is echt extra werk te doen! Eerder al is een gigantische berg grond gestort. Dat moet nu uitgekruid worden om een nieuw voetbalveld aan te leggen. Er wordt hier hard gewerkt. Een vrouw staat bovenop de berg en zorgt dat de aarde naar beneden rult. Daar scheppen mensen de grond in kruiwagens die ze verspreiden over het veld.

Een bebaard jongmens in witte djellaba op sportschoenen loopt toevallig langs en kijkt verbluft vanonder zijn paraplu naar de harde werkers op de tuin: wat doen die nou…? En ook een vrouw met een knalblauw BSW jack aan, met daarop de verleidelijke tekst ‘speel mee’ loopt minzaam langs. En door.

De werkers op het veld merken hier niets van. Ze zijn vrolijk.

De ambtenaar: “Lekker werken hier in de buitenlucht. Normaal zit ik de hele dag aan mijn bureau achter een computer. Dus dit is een fijne afwisseling.” O, werk je in de tijd van de baas dan nu? “Nee, het is mijn vrije dag. Maar ik vind het gewoon leuk!”

Buurtbewoner Jelle, theatertechnicus: “Het is mijn uitzicht hier”, hij wijst met een armzwaai naar de nieuwbouw aan de rand van de tuin. “Ik kijk er de hele dag op en dan voel je je toch betrokken. Er spelen hier veel kinderen. En als ze vervelend zijn, dan zeg ik er iets van. Ik zie ook dat kinderen graag komen helpen, ze vinden het leuk. Ik ben hier vandaag ook omdat ik het leuk vind. Je bent lekker fysiek bezig een dag, ik vind het fijn om je volledig op iets te storten, dat geeft me een goed gevoel.” Jelle heeft zijn moeder meegenomen, die ook flink aan de slag is, en zijn vriend Leon (28) die in de zorg werkt en in Spijkenisse woont. Ook Leon vindt het volstrekt normaal om een dag iets voor een ander te doen. Jorrit (28) is editor/regisseur/fietskoerier en woont om de hoek. Hij heeft hier vandaag Jelle voor het eerst ontmoet, ze hebben een verwant beroep en zijn buurtgenoten. “Ik denk er niet eens over na dat het vrijwilligerswerk is”, zegt Jorrit. “We leven toch steeds meer in een ruileconomie. Ik zie het in mijn gewone werk ook, je sluit deals met elkaar, als iemand voor jou een filmpje monteert, dan doe jij een  regie voor die ander, bijvoorbeeld.” Wat staat er voor hem vandaag tegenover? Hij krijgt een stuk tuin om een moestuin op te maken, aan de rand van het park.

Drie twintigers. Ze vinden vrijwilligerswerk ‘normaal’. Lijkt het nou of zij weer een stukkie verder zijn dan de generatie net boven hen? Dertigers en veertigers hebben het druk met kinderen en carrières. Vrijwilligers vind je vooral bij vijftigers en zestigers of nog ouder. En bij twintigers dus.

Bij de pubers van vandaag is het not done. Die hebben liever een betaald baantje, op een enkele uitzondering na. Die pubers weten ook nauwelijks wat Creatief Beheer is. Misschien is het niet zo goed uitgelegd? Voor de volwassenen ligt dat anders. Ze juichen het toe, de stukjes groen in de stad. Iemand noemt het de longen van de wijk. Eerder op de Punt waren ook leerlingen van een middelbare school die er duidelijk totaal geen zin in hadden. De begeleiders wisten nauwelijks wat de bedoeling was. Het komt mij voor dat er een informatiegat zit, ergens. Gaat CB van tevoren even naar de scholen of leerlingen om kort iets te vertellen over CB?

Anyway, Tonny heeft de kinderen die ochtend weggestuurd. Ze had een hele lunch voorbereid die ze niet bliefden en wilden sowieso al eerder weg. Zit je daar, met je broodjes en je soep! Later kwamen ze onverwachts toch weer terug om wel mee te eten, toen de lunch al bijna afgeblazen was… toestanden. Maar toestanden, die hou je altijd. Het gaat om de kunst hoe daarmee om te gaan. Creatief natuurlijk! De sociale helft van de tuinmanteams is daar prima toe in staat. Daarom is het zo belangrijk om de teams gemixed te houden. Een plantenkenner en kweker en een mensenkenner en kweker, als het ware.

Wordt vervolgd…

MdJ